Kruja to jedno z najchętniej odwiedzanych przez turystów miasteczek w całej Albanii. I choć może nie zachwycać, tak jak położone na południu kraju Berat czy Gjirokastra, to przyciąga wielowiekową historią, malowniczymi widokami i wyjątkowym jak na ten kraj tradycyjnym bazarem. Można tu także podziwiać Zamek i Muzeum bohatera narodowego – Skanderbega, a także najokazalsze w Albanii Muzeum Etnograficzne.
Krótka historia Krui
Początki Krui sięgają najprawdopodobniej czasów iliryjskich, czyli kilku wieków przed naszą erą. Jednak pierwsze wzmianki o współczesnym mieście można odnaleźć dopiero w bizantyjskich dokumentach z VII wieku. Czasy największej świetności miasta zaczęły się w roku 1190, kiedy stało się ono stolicą Księstwa Arber, czyli pierwszego czysto albańskiego państewka.
Obecnie miasto jest znane głównie jako miejsce urodzenia największego bohatera narodowego Albanii Jerzego Kastrioty, czyli Skanderbega. Kruja stała się za jego czasów symbolem oporu przeciwko najeźdźcom osmańskim. Skanderbeg odbił ją z rąk Turków w 1433 roku. Następnie zamek był aż czterokrotnie oblegany przez wojska osmańskie, którym dzielnie przeciwstawiał się przez ponad 35 lat. Upadek twierdzy nastąpił dopiero 10 lat po śmierci Skanderbega w 1478 roku.
Dodatkowym ciosem dla Krui było trzęsienie ziemi, które w 1617 roku obróciło miasto w ruinę.
Zamek Skanderbega (Kalaja e Krujës)
To co dziś można podziwiać na zamkowym wzgórzu, ma niestety niewiele wspólnego z oryginalnym średniowiecznym zamkiem. Zdecydowana większość twierdzy to współczesna rekonstrukcja. W dawnych czasów zachowała się jedynie niewielka część murów i masywna brama.
Rekonstrukcji głównego budynku zamkowego dokonano w 1982 pod kierownictwem i według planów córki dyktatora Envera Hodży – Pranvery. Jego obecny wygląd dalece odbiega od oryginału. Być może dlatego budzi wśród Albańczyków skrajne emocje. W jego wnętrzach urządzono Muzeum Skanderbega.
W górnej części zamku warto zwrócić uwagę na wieżę zegarową. Kiedyś służyła ona także jako baszta obronna oraz dzwonnica kościelna. Natomiast w dolnej części zamku znajduje się niepozorna świątynia – tekke bektaszytów (Teqja e Dollmes) oraz zrekonstruowany turecki hamam (Hamami i Kalase se Krujes) z XV wieku.
Muzeum Skanderbega (Muzeu Kombëtar Gjergj Kastrioti Skënderbeu)
O tym że Skanderbeg jest prawdziwym bohaterem narodowym można przekonać się w Albani w wielu miejscach. Ulice i place jego imienia oraz pomniki widać na każdym kroku. W leżącej niedaleko od Krui miejscowości Lezha znajduje się nawet jego mauzoleum. Skanderbeg to symbol Albanii. Tym bardziej nie powinien dziwić fakt, że poświęcono mu niemal całe muzeum. W zamkowym budynku zgromadzono wiele przedmiotów związanych z regionem Krui od czasów iliryjskich aż do panowania Skanderbega. Wśród nich możemy znaleźć dokumenty, mapy, oryginalne bibliografie, a także militaria, mozaiki, ikony, ceramikę i inne dzieła sztuki. Jednym z największych atrakcji jest hełm Skanderbega – niestety jest to kopia odtworzona na podstawie rycin średniowiecznych. Oryginał znajduje się w Kunsthistorisches Museum w Wiedniu.
Muzeum prowadzi także działalność badawczą poświęconą postaci bohatera narodowego oraz gromadzi publikacje obcojęzyczne na temat dawnego władcy.
Historia Skanderbega
Przy okazji zwiedzania muzeum Skanderbega warto nieco lepiej poznać jego losy i zrozumieć, czemu stał się dla Albańczyków tak ważna postacią.
Jerzy Kastriota (Skanderbeg) czyli Gjergji Kastrioti urodził się w 1405 roku w Krui jako najmłodsze dziecko Gjona Kastriota. Już jako chłopiec trafił do jasyru jako gwarant zależności lennej swego ojca od imperium osmańskiego. Wychowywał się w Turcji gdzie uczył się sztuki militarnej i wkrótce rozpoczął karierę wojskową. Wyróżniał się nie tylko w walce, ale również jako strateg. Za swoje zasługi na polach walk w armii osmańskiej sułtan nadał mu generalski tytuł Iskander Bey Arnauti, czyli po albańsku Skënderbeu – stąd jego przydomek.
Prawdziwy zwrot w życiu Skanderbega nastąpił w 1443 roku, kiedy wraz z garstką swoich najwierniejszych ludzi zdezerterował z osmańskiej armii i wrócił do Albanii. Tu stanął na czele powstania narodowego w czasie którego wyzwolił Kruję z rąk tureckich i ustanowił w niej swoją siedzibę.
Wykorzystując znajomość taktyki wroga i albańskiego ukształtowania terenu, szybko wyzwolił niemal cały kraj. Wielokrotne próby zdobycia tych ziem przez wojska osmańskie nie przynosiły rezultatów. Albania stała się prawdziwą barierą nie do przejścia dla tureckich wojsk, czym Skanderbeg zdobył szacunek i wsparcie chrześcijańskich władców europejskich i papiestwa. Walki Jerzego Kastrioty przeciwko Turkom osmańskim stały się dla Albańczyków symbolem jedności narodowej.
Przez historyków Skandenbeg uznawany jest czasem za jednego z najbardziej utalentowanych strategów wojskowych w historii, obok Aleksandra Wielkiego, Juliusza Cezara i Napoleona Bonaparte. Jest on bohaterem legend i opowiadań na całym świecie, a także opery Antonio Vivaldiego. Ulice jego imienia i pomniki znajdują się w miastach na niemal wszystkich kontynentach.
Zdjęcie: screen z player.pl / TVN
Muzeum Etnograficzne (Muzeu Kombetar Etnografik i Krujes)
W dolnej części zamku, w domu należącym niegdyś do rodziny Topan, znajduje się bardzo ciekawe Muzeum Etnograficzne. Zostało ono uznane za jeden z najważniejszych pomników kultury Albanii. Starannie urządzone wnętrza rezydencji obrazują życie różnych warstw albańskiego społeczeństwa na przestrzeni wieków. W domu zachowały się między innymi malowidła ścienne, zgromadzono różnego rodzaju przyrządy, naczynia i ubiory. Spacerując przez różne pomieszczenia domowe jak salony, kuchnię, sypialnie, gabinety i łazienki możemy poznać i zrozumieć ich specyficzny układ ściśle związany z rolą poszczególnych członków rodziny.
Bazar (Pazari i Derexhikut)
Dopiero po zjechaniu dużej części Albanii i spędzeniu tu dwóch tygodni, zrozumiałem dlaczego to miejsce jest tak wyjątkowe, że piszą o nim nawet w przewodnikach. Choć wydawać by się mogło, że tego typu tradycyjne targowiska będą w Albanii czymś powszechnym, okazało się, że wcale tak nie jest. Takiego bazaru z pamiątkami jak w Krui nie znajdziecie w żadnym innym mieście. To najstarszy bazar w całym kraju, którego historia sięga kilkuset lat. Rozciągał się niegdyś od centrum miasta do samego zamku i według różnych źródeł liczył od 150 do 200 sklepów. Został odrestaurowany z okazji 500. rocznicy śmierci Skanderbega.
Spacerując po niewielkiej, brukowanej uliczce obsianej drewnianymi kramami z dywanami, rękodziełem, koszulkami, militariami i setkami innych pamiątek, możemy poczuć namiastkę klimatu tureckiego bazaru, choć oczywiście w mikroskali. Straganów jest dziś około 30. Mimo wszystko to miejsce zdecydowania zapada w pamięć i wyróżnia Kruję na tle innych miast.
Jeśli planujecie robić tutaj zakupy, pamiętajcie że na bazarze można, a wręcz trzeba się targować.
Kruja – gdzie nocować?
Baza noclegowa w Krui stale się poszerza. Z roku na rok przybywa hoteli i prywatnych kwater. Jednym z najpopularniejszych miejsc w mieście jest Hotel Panorama wyróżniający się wspaniałym widokiem na zamek i bazar. Cena jest przystępna i obejmuje bardzo dobre śniadanie, pełne tradycyjnych albańskich potraw. Ciekawym wyborem jest też nocleg na terenie samego Zamku Skanderbega w Rooms Emiliano.
Więcej miejsc noclegowych w Krui możecie także znaleźć na stronie z rezerwacjami – booking.com.
Kruja – informacje praktyczne
Ceny biletów wstępu:
- Zamek – wstęp darmowy
- Muzeum Skanderbega – 500 ALL
- Muzeum Etnograficzne – 400 ALL
Przy zakupie biletów przez stronę internetową Zamku Kruja obowiązują zniżki.
Godziny otwarcia:
Zamek otwarty jest całą dobę. Oba muzea dostępne są dla zwiedzających w sezonie letnim codziennie od 9:00 do 18:00. W sezonie zimowym codziennie z wyjątkiem poniedziałków od 9:00 do 17:00
Zakaz fotografowania w Muzeum Skanderbega i Muzeum Etnograficznym mimo rozwieszonych informacji dotyczy tylko robienia zdjęć z fleszem.
Najlepszy widok na Zamek Skanderbega, a także na meczet i charakterystyczne dachy bazarowych zabudowań, rozpościera się z Hotelu Panorama. Na jego dachu znajduje się ogólnodostępna restauracja, do której można dostać się zewnętrzną windą bezpośrednio z głównej ulicy.
Zamek w Lezha
Półwysep Rodonit